Ресей Асқар Ақаевты жарылқап, үлкен атақ берді

04 ақпан 2025

151

Ресей Асқар Ақаевты жарылқап, үлкен атақ берді

Бұрынғы Қырғызстан президенті Асқар Ақаев Ресейде “еңбегі сіңген ғалым” атағын алды деп хабарлайды Dalanews.kz. Владимир Путин қол қойған жарлықта Ақаевтың ғылыми-педагогикалық қызметі мен мамандар даярлаудағы еңбегі ескерілгені айтылды. Мәртебелі атақты тойлау рәсімі Мәскеудегі Ломоносов атындағы ММУ-де өтті, онда экс-президент 15 жылдан астам уақыт бойы жетекші ғылыми қызметкер ретінде сабақ беріп келеді. Ақаев 1990-2005 жылдары Қырғызстанды басқарып, 2005 жылғы “Қызғалдақ төңкерісінен” кейін елден кеткен. Наразылықтар парламент сайлауының бұрмалануы мен авторитаризм айыптарына байланысты өршіп, соңы Ақаевтың отставкасына ұласқан.

2010 жылы екінші революциядан кейін ол ресми түрде экс-президент статусынан айырылды.

Соңғы жылдары экс-президентке алтын кен орындарын (“Кумтор” кеніші) инвесторларға тиімсіз тапсыру бойынша айып тағылып, 2021 жылы Ақаев елге оралып, тергеу органдарымен ынтымақтаса бастады. 2023 жылы бұл іс ескіру мерзімі өтуіне байланысты тоқтатылды. 2024 жылы Ақаев Жогорку Кенештен экс-президент мәртебесін қайта сұрады, бірақ парламент бұған келіскен жоқ. Бұл мәртебе оған тиіспеу, мемлекеттік күзет және өмір бойы қамтамасыз етілу құқығын берер еді. Заңнамаға сәйкес, төңкеріс салдарынан биліктен тайдырылған адамдар экс-президент мәртебесіне ие бола алмайды. Соңғы берген сұхбатында Ақаев “түрлі-түсті төңкерістерді” Уашингтон ұйымдастырады деп мәлімдеді. Ол “Қызғалдақ төңкерісін” АҚШ-тың қолдауымен өткенін айтып, Қырғызстан аумағына америкалық әскерді кіргізуден бас тартқаны үшін биліктен тайдырылғанын жеткізді. Ресей мен Қырғызстанның арасындағы қарым-қатынас қайта жанданып жатқан тұста кей сарапшылар Мәскеу үшін Ақаев бұрынғы “сенімді одақтастың” символына айналғанын алға тартады. Қырғызстан президенті Садыр Жапаров Ресейді “стратегиялық серіктес” деп бағалағанымен, ресми Кремль Ақаевты да ықпал тетігі ретінде қарастырады деген болжам бар. Мәскеу осы (Ақаев, ред.) арқылы күн өткен сайын аймақтағы ықпалы күшейіп келе жатқан Түркияның екпінін тежеуді көздейді.